"Lò đã nóng lắm rồi, không ai muốn có thêm nhiều củi vào lò khi đặc khu ra đời"

Lò đã nóng lắm rồi và chúng ta không ai muốn tiếp tục có thêm nhiều củi sau khi 3 đặc khu ra đời”, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa lo lắng nói khi phát biểu góp ý kiến cho Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc (Luật Đặc khu) trong phiên thảo luận tại Hội trường Quốc hội sáng 23/5.

Theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM): Chủ trương thành lập các đặc khu kinh tế đặc biệt nhằm phát triển đất nước, nhưng thực tế, nhiều dự án có chủ trương đúng nhưng thất bại, có nhiều tổn thất, thậm chí thảm hoạ do khâu tổ chức thực hiện.

“Dù có quyết định chủ trương nhưng trách nhiệm của Quốc hội (QH) là thiết kế luật, Nghị quyết đảm bảo chủ trương đạt hiệu quả cao nhất, vì lợi ích tối ưu đất nước, nhân dân" – ông Nghĩa nói.

Tán thành với một số điều chỉnh của dự luật, nhất là về đất đai, nhà ở, nhưng đại biểu Trương Trọng Nghĩa không tán thành về ưu đãi nhiều hơn tại đặc khu.

Theo ông Nghĩa, việc lập các đặc khu không chỉ là lập các đơn vị hành chính thông thường mà là dự án đầu tư công lớn.

“Chúng ta dành ra nhiều ngàn km đất liền, vùng biển với tài nguyên thiên nhiên giàu đẹp để mời gọi đầu tư. Nhà nước đã đầu tư vào các khu vực này hàng trăm nghìn tỷ đồng vào hạ tầng đường xá, sân bay… Theo đề án, việc xây dựng 3 đặc khu cần khoản đầu tư 1,5 triệu tỷ đồng, trong đó ngân sách bỏ ra khoản không nhỏ. Sự ưu đãi hào phóng từ thuê đất, mặt nước.. cũng chính là khoản đầu tư cực lớn từ ngân sách. Toàn bộ bộ máy hành chính di dời sẽ ảnh hưởng tới cuộc sống hàng trăm ngàn dân khu vực trên đều phục vụ cho nhà đầu tư khu vực này. Trong 10 năm, 20 năm hay 30 năm nữa, tất cả khoản đầu tư này cho ai, đem lại lợi ích gì?", ông Nghĩa thẳng thắn đặt câu hỏi.

Theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, nhiều chuyên gia lưu ý đây là những vùng đất lớn, giá đất đã "cao ngất ngưởng" và có chủ.

“Cử tri cần câu trả lời: Chúng ta hy sinh ưu đãi để được lợi ích gì? cho ai? Ngoài bài toán kinh tế, chúng ta sẽ được, mất gì về văn hoá xã hội an ninh quốc phòng?” đại biểu Trương Trọng Nghĩa đặt câu hỏi và nhấn mạnh: “Câu trả lời tất yếu: Chúng ta phải được nhiều, nhiều lần so với chi phí bỏ ra. 3 đặc khu phải giúp kinh tế phát triển xanh, sạch hơn; chủ quyền lãnh thổ được bảo vệ vững chắc; thành phố văn minh, thịnh vượng.”

Ông Trương Trọng Nghĩa cũng lưu ý, Luật Đặc khu được đưa ra vượt trội nhưng không được trái hiến pháp nên cần thêm điều khoản nêu rõ.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa

Không muốn có thêm củi sau khi thành lập 3 đặc khu

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phân tích, lãnh thổ của 3 đặc khu đều liên quan đến biển đảo với hàng chục ngàn km2 lãnh hải thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của nước ta, liên quan chặt chẽ đến chủ quyền trên biển. Theo đó, từ Vân Đồn đến Hải Nam chỉ 200 hải lý, Vịnh Vân Phong rất gần với quần đảo Trường Sa.

“Tôi đề nghị quy định rõ việc đầu tư có sử dụng khai thác vùng biển và tài nguyên nước phải tuân theo Luật Biên giới, luật Biển và Luật tài nguyên nước" – ông Nghĩa nhấn mạnh.

Đặc biệt, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị bỏ điều khoản thời hạn giao đất 99 năm, bởi theo ông, không có vòng đời dự án đầu tư nào cần đến thời hạn 99 năm.

“Thời hạn này thực chất là ưu đãi bổ sung để nhà đầu tư có thể chuyển nhượng sau khi khai thác xong hoặc là thay đổi dự án giữa chừng mà không phải trả lại đất. Theo tôi, thời hạn này ngang với 3 – 4 thế hệ, thực chất là hình thức nhượng địa mà hiện nay chỉ những nước nghèo nàn lạc hậu và hoang sơ mới cần đến", đại biểu Trương Trọng Nghĩa nêu quan điểm.

Về việc cho phép mở casino ở cả 3 đặc khu, đại biểu Trương Trọng Nghĩa cho rằng, mục đích của casino chỉ phục vụ cho việc cờ bạc của người nước ngoài và “chúng ta có thể quản lý được những hệ lụy của loại hình này không?”

Theo ông Nghĩa, một nước quy mô  nhỏ, phát triển rất cao, luật pháp rất nghiêm như Singapore cũng chỉ mở một casino từ năm 2012 sau hàng chục năm cấm đoán, vậy mà hiện nay vẫn phát sinh nhiều hệ lụy xã hội.

“Chưa có casino mà chúng ta đã chịu tổn thất nặng về cán bộ và về nền kinh tế vì loại hình kinh doanh này. Tôi đề nghị chỉ cho mở một casino và phải cân nhắc kỹ trước khi quyết định”, đại biểu Trương Trọng Nghĩa nói.

Về quan điểm cho rằng khi dành nhiều ưu đãi tạo ra các khu vực có lợi ích đan xen với các nước thì sẽ có lợi cho việc bảo vệ chủ quyền, theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, nhận định như vậy chỉ đúng một nửa.

“Có những quốc gia không có nhu cầu về lãnh thổ mà họ chỉ cần lợi ích về kinh tế, họ đến rồi họ đi. Còn có những quốc gia luôn thèm khát lãnh thổ, tài nguyên của nước khác, thì cái họ cần không phải là lợi ích kinh tế mà là lãnh thổ của nước khác. Họ sẽ di dân đến và tìm cách ở lại, thậm chí chi phối về chính trị, an ninh quốc phòng. Đã có những ví dụ nhỡn tiền về việc này ở chính nước ta và xung quanh nước ta", ông Trương Trọng Nghĩa cảnh báo.

Nhấn mạnh “luật pháp phải thiết kế sao cho chỉ mở cửa cho bạn bè chứ không rước kẻ cướp vào nhà. Và nếu kẻ cướp giả làm bạn tốt thì phải có chế tài để đuổi chúng ra”, luật sư Trương Trọng Nghĩa đề nghị phải quy định tiêu chí và quy trình rà soát chặt chẽ đối với nhà đầu tư chiến lược vì dự luật dành cho họ ưu đãi khá dễ dãi.

“Liệu các nhà đầu tư công nghệ cao có lựa chọn các đặc khu hay các đặc khu chủ yếu sẽ lựa chọn nhà đầu tư về casino, du lịch và bất động sản” – ông Nghĩa tiếp tục nêu vấn đề.

Về lộ trình thành lập các đặc khu, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị không triển khai đồng loạt, chỉ nên làm trước một đặc khu để rút kinh nghiệm, sau đó mới làm tiếp.

“Lò đã nóng lắm rồi, chúng ta không ai muốn tiếp tục có thêm nhiều củi sau khi 3 đặc khu ra đời”, đại biểu Trương Trọng Nghĩa cảnh báo.

Xuân Hưng - Thùy Linh